Rezerwat Góra Uszeście
Rezerwat florystyczny Góra Uszeście (pow. siemiatycki, gm. Mielnik; pow. 12,1 ha, utworzony w roku 1985), razem z Górą Rowską oraz zespołem przyrodniczo-krajobrazowym Głogi obejmuje najważniejsze (obok dolin dolnej Odry i dolnej Wisły) zgrupowanie muraw kserotermicznych (siedlisko 6210) w północnej Polsce. Murawy w rezerwacie Góra Uszeście zajmują strome zbocza doliny Bugu i rozwijają się na podłożu kredowym, co sprzyja ich niezwykłemu bogactwu florystycznemu.
Występują tam gatunki z polskiej „Czerwonej listy roślin zagrożonych wyginięciem”: sasanka łąkowa Pulsatilla pratensis, wężymord stepowy Scorzonera purpurea, marzanka wonna Asperula tinctoria oraz inne gatunki rzadkie i chronione: goryczka krzyżowa Gentiana cruciata, zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris, a także m.in. czosnek skalny Allium montanum, aster gawędka Aster amellus, głowienka wielkokwiatowa Prunella grandiflora, gorysz siny Peucedanum cervaria, dziewanna fioletowa Verbascum phoeniceum, tymotka Boehmera Phleum phleoides i inne.
Roślinność murawowa jest silnie zagrożona przez ekspansję zarośli – otwarta murawa zajmuje obecnie już tylko 0,1 ha, a murawy mniej lub bardziej zakrzaczone – ok. 2 ha.
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Głogi
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Głogi (pow. siemiatycki, gm. Mielnik; pow. 59,6 ha, utworzony w roku 1994), razem z rezerwatem Góra Uszeście oraz Górą Rowską, obejmuje najważniejsze (obok dolin dolnej Odry i dolnej Wisły) zgrupowanie muraw kserotermicznych (siedlisko 6210) w północnej Polsce. Murawy w zespole przyrodniczo-krajobrazowym Głogi zajmują strome zbocza doliny Bugu o wystawie południowej i rozwijają się na podłożu kredowym, co sprzyja ich bogactwu florystycznemu.
Występuje tam szereg gatunków rzadkich i zagrożonych wyginięciem, takich jak chronione: goryczka krzyżowa Gentiana cruciata i zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris, a także m.in. czosnek skalny Allium montanum, aster gawędka Aster amellus, dziurawiec skąpokwiatowy Hypericum montanum, tymotka Boehmera Phleum phleoides i inne.
Roślinność murawowa jest silnie zagrożona przez ekspansję zarośli – otwarta murawa zajmuje obecnie już tylko 0,06 ha, a murawy mniej lub bardziej zakrzaczone – ok. 2 ha.
Góra Rowska (Rawska)
Góra Rowska, proponowany użytek ekologiczny (pow. siemiatycki, gm. Mielnik; pow. 2 ha), razem z rezerwatem Góra Uszeście i zespołem przyrodniczo-krajobrazowym Głogi, obejmuje najważniejsze (obok dolin dolnej Odry i dolnej Wisły) zgrupowanie muraw kserotermicznych (siedlisko 6210) w północnej Polsce. Murawy na Górze Rowskiej zajmują strome zbocza wyniesienia na skraju doliny Bugu i rozwijają się na podłożu kredowym, co sprzyja ich niezwykłemu bogactwu florystycznemu.
Występują tam gatunki z polskiej „Czerwonej listy roślin zagrożonych wyginięciem”: sasanka łąkowa Pulsatilla pratensis i marzanka wonna Asperula tinctoria, a także rzadkie i chronione: goryczka krzyżowa Gentiana cruciata, zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris, aster gawędka Aster amellus, tymotka Boehmera Phleum phleoides i inne.
Roślinność murawowa jest silnie zagrożona przez ekspansję zarośli – otwarta murawa zajmuje obecnie 0,5 ha, a murawy mniej lub bardziej zakrzaczone – ok. 1,5 ha.
Rezerwat Sadkowice
Rezerwat stepowy Sadkowice (pow. lipski, gm. Solec nad Wisłą; pow. 0,9 ha, utworzony w roku 1977) chroni skupisko roślinności kserotermicznej w wąwozie na podłożu kredowym, w obrębie Małopolskiego Przełomu Wisły. Rozwinęła się tam bogata florystycznie, obecnie zanikająca murawa kserotermiczna (siedlisko 6210) z licznymi gatunkami rzadkimi i zagrożonymi wyginięciem, takimi jak chronione: wisienka stepowa Prunus fruticosus, aster gawędka Aster amellus, zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris, pierwiosnka lekarska Primula veris i dzwonek syberyjski Campanula sibirica.
Obecnie, ze względu na postępującą ekspansję zarośli z dominacją derenia, otwarta murawa w rezerwacie zajmuje powierzchnię zaledwie ok. 0,06 ha, resztę natomiast stanowią murawy mniej lub bardziej zakrzaczone, zwarte zarośla derenia i plantacja topoli.
Projektowany rezerwat Raj
Projektowany rezerwat stepowy Raj (pow. lipski, gm. Solec nad Wisłą; proponowana pow. ok. 21,38 ha) obejmuje największe skupisko roślinności kserotermicznej w rejonie Solca nad Wisłą, a tym samym w obecnym województwie mazowieckim. Murawy kserotermiczne (siedlisko 6210) zajmują strome zbocza doliny Wisły (projektowany rezerwat znajduje się w obrębie Małopolskiego Przełomu Wisły) oraz uchodzących do doliny wąwozów. Bogactwu florystycznemu sprzyja podłoże kredowe, miejscami o charakterze rumoszu skalnego. Zachowało się tu wiele gatunków, które w sąsiednim rezerwacie stepowym, Sadkowice, zanikły, bądź znacząco ograniczyły swoją liczebność.
Występują tam gatunki z polskiej „Czerwonej listy roślin zagrożonych wyginięciem”: len złocisty Linum flavum, wisienka stepowa Prunus fruticosus i turzyca delikatna Carex supina, a także inne rzadkie i chronione gatunki: aster gawędka Aster amellus, zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris, pierwiosnka lekarska Primula veris i dzwonek syberyjski Campanula sibirica, powojnik prosty Clematis recta, tymotka Boehmera Phleum phleoides, traganek pęcherzykowaty Astragalus cicer.
Większą część projektowanego rezerwatu stanowią grunty Nadleśnictwa Zwoleń. Obecnie zdecydowaną ich większość pokrywają zbiorowiska leśne sztucznego (modrzewiowe, jaworowe), bądź naturalnego (lipowe), pochodzenia, a powierzchnia otwartych muraw skurczyła się do ok. 0,5 ha; ok. 2 ha zajmują murawy zakrzaczone.
Rezerwat Torfowisko Karaska
Rezerwat torfowiskowy Torfowisko Karaska (pow. ostrołęcki, gm. Kadzidło; powierzchnia 402,7 ha, utworzony w roku 2000) obejmuje największe torfowisko wysokie, nie tylko na terenie województwa mazowieckiego, ale także Nizin Środkowopolskich. Stanowi obiekt unikatowy zarówno pod względem florystycznym jak i faunistycznym. Zdecydowaną większość zajmuje torfowisko wysokie (siedlisko 7110), natomiast na powierzchni ok. 30 ha w części wschodniej, w miejscu zarośniętego jeziora, a także w potorfiach w części południowej, rozwija się roślinność typowa dla torfowisk przejściowych (siedlisko 7140).
Na torfowisku spotkać można gatunki z polskiej „Czerwonej listy roślin zagrożonych wyginięciem” takie jak: turzyca strunowa Carex chordorrhiza, turzyca bagienna C. limosa i rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia.
Unikatowy system torfowiskowy jest zagrożony przez ekspansję brzozy, której rozwój został przyspieszony zmianami stosunków wodnych, choć w ciągu ostatnich, „mokrych” lat uwodnienie torfowiska było stosunkowo korzystne.
Rezerwat Torfowisko Serafin
Rezerwat torfowiskowy Torfowisko Serafin (pow. ostrołęcki, gm. Łyse; pow. 184,9 ha, utworzony w roku 1998), obejmuje najcenniejsze przyrodniczo torfowisko pojeziorne w województwie mazowieckim. Powstało w miejscu zarośniętego jeziora, którego kres rozwoju został przyspieszony na skutek zabiegów melioracyjnych w sąsiedztwie. Należy podkreślić, że torfowisko to leży poza granicami ostatniego zlodowacenia, gdzie jeziora są bardzo rzadkim elementem krajobrazu, przez co istniejący układ ma charakter unikatowy. Torfowisko ma w większości charakter mszarny, typowy dla torfowisk przejściowych (siedlisko 7140), jednak obecność zasobnych w wapń gytii sprzyja obecności niektórych gatunków typowych dla mechowiskowych torfowisk niskich.
Występują tam gatunki z polskiej „Czerwonej listy roślin zagrożonych wyginięciem”: kruszczyk błotny Epipactis palustris, wełnianka delikatna Eriophorum gracile, turzyca bagienna Carex limosa, turzyca dwupienna C. dioica, pływacz drobny Utricularia minor, pływacz pośredni U. intermedia, rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, w tym także reliktowe, zagrożone gatunki mchów – mszar nastroszony Paludella squarrosa, błotniszek wełnisty Helodium blandowii i chwytnikowiec lśniący Tomentypnum nitens.
Takie nagromadzenie gatunków rzadkich i reliktowych jest ewenementem poza obszarem ostatniego zlodowacenia. Roślinność otwartych torfowisk jest silnie zagrożona przez ekspansję zarośli – obecnie niemal cała powierzchnia mszarów pokryta jest mniej lub bardziej zwartymi zaroślami wierzbowo-brzozowymi.
Rezerwat Jastrząbek
Rezerwat krajobrazowo-leśny Jastrząbek (pow. płocki, gm. Łąck i Duninów Nowy; pow. 463,2 ha, utworzony w roku 1987), obejmuje zróżnicowany krajobraz polodowcowy, zdominowany przez lasy, z dwoma śródleśnymi jeziorami i otaczającymi je torfowiskami. Torfowiska rezerwatu mają charakter torfowisk przejściowych (siedlisko 7140), jednak obecność osadów jeziornych pod, płytkim miejscami, złożem torfu sprzyja obecności nielicznych gatunków typowych dla torfowisk niskich i zwiększa bogactwo florystyczne.
Ostatnio potwierdzono tam występowanie gatunków z polskiej „Czerwonej listy roślin zagrożonych wyginięciem”: bagnicy torfowej Scheuchzeria palustris, turzycy bagiennej Carex limosa, pływacza drobnego Utricularia minor, rosiczki okrągłolistnej Drosera rotundifolia i innych.
Stanowiska części osobliwości stwierdzonych tu w 1983 roku przez Zarębę i Zielonego wymagają potwierdzenia, jednak część z nich najprawdopodobniej zanikła na skutek obserwowanej ekspansji brzozy i trzciny na otwarte dotychczas torfowiska.
Rezerwat Kawęczyn
Rezerwat florystyczny Kawęczyn (pow. i gm.: m.st. Warszawa; pow. 69,5 ha, utworzony w roku 1998), obejmuje zachowany w obecnych granicach Warszawy płat dąbrowy świetlistej (siedlisko 91I0). W północno-zachodniej części rezerwatu, pod stosunkowo młodym (70-letnim) drzewostanem dębowym, zachował się płat dąbrowy z szeregiem rzadkich gatunków roślin typowych dla tego zbiorowiska leśnego, takich jak chronione: naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora i lilia złotogłów Lilium martagon, także pięciornik biały Potentilla alba, dziurawiec skąpolistny Hypericum montanum, gorysz siny Peucedanum cervaria, sierpik barwierski Serratula tinctoria.
Roślinność światłożądna, typowa dla runa dąbrowy świetlistej, jest silnie zagrożona na skutek ekspansji podszytu.
Rezerwat Brwilno
Rezerwat leśny Brwilno (pow. płocki, gm. Brudzeń Duży; pow. 65,7 ha, utworzony w roku 1977), obejmuje fragment zboczy doliny Wisły z dobrze zachowanymi zbiorowiskami leśnymi, w tym dąbrową świetlistą (siedlisko 91I0). Na najbardziej stromych i eksponowanych częściach zboczy, pod ponad 100-letnim drzewostanem dębowym występuje szereg rzadkich gatunków roślin, typowych dla świetlistej dąbrowy, takich jak chronione: dzwonek syberyjski Campanula sibirica, naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora, pierwiosnka lekarska Primula veris i lilia złotogłów Lilium martagon, a także koniczyna długokłosa Trifolium rubens, miodunka wąskolistna Pulmonaria angustifolia, pięciornik biały Potentilla alba, dziurawiec skąpolistny Hypericum montanum, gorysz siny Peucedanum cervaria, sierpik barwierski Serratula tinctoria, głowienka wielkokwiatowa Prunella grandiflora i wiele innych.
Roślinność światłożądna, typowa dla runa dąbrowy świetlistej, jest zagrożona na skutek ekspansji grabu i lipy, a recesję zbiorowiska potwierdzają wyniki późniejszych badań z lat 2009-2011.
Rezerwat Dąbrowa Radziejowska
Rezerwat leśny Dąbrowa Radziejowska (pow. żyrardowski, gm. Radziejowice; pow. 51,7 ha, utworzony w roku 1984) został powołany w celu ochrony zespołu świetlistej dąbrowy (91I0), która w chwili powoływania została uznana za jedną z najlepiej wykształconych i zachowanych w środkowej Polsce.
Mimo postępującej recesji (powierzchnia dąbrów skurczyła się do 1,6 ha zachowanej dąbrowy i 11,4 ha zbiorowiska zdegradowanego), nadal występuje tam grupa gatunków rzadkich, w tym chronione: podkolan biały Platanthera bifolia i miodownik melisowaty Melittis melisophyllum, a także pięciornik biały Potentilla alba i dziurawiec skąpolistny Hypericum montanum.
Na skutek pogarszania się warunków świetlnych, w ciągu ostatniego ćwierćwiecza ponad 3/4 dąbrowy świetlistej uległo przekształceniu w grąd, a siedlisko przyrodnicze 91I0 jest bardzo silnie zagrożone.
Rezerwat Dąbrowy Seroczyńskie
Rezerwat leśny Dąbrowy Seroczyńskie (pow. siedlecki, gm. Wodynie; pow. 550 ha, utworzony w roku 1987) obejmuje jeden z najciekawszych i najbogatszych florystycznie kompleksów leśnych na Nizinie Południowopodlaskiej, którego walory opisał już w latach 20. XX. wieku J. Paczoski.
W południowej części rezerwatu, znaczną powierzchnię (ok. 65 ha) zajmuje świetlista dąbrowa (91I0). Pod drzewostanem dębowym w wieku 70-90 lat występuje wiele gatunków rzadkich, typowych dla dąbrów, takich jak chronione: miodownik melisowaty Melittis melisophyllum, naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora, pierwiosnka lekarska Primula veris, lilia złotogłów Lilium martagon i podkolan biały Platanthera bifolia, a także m.in. dziurawiec skąpolistny Hypericum montanum i sierpik barwierski Serratula tinctoria.
Zbiorowisko świetlistej dąbrowy zanika na skutek pogarszania się warunków świetlnych dna lasu.
Rezerwat Podjabłońskie
Rezerwat florystyczny Podjabłońskie (pow. sokołowski, gm. Ceranów; pow. 38,3 ha, utworzony w roku 2005) obejmuje rekordowo bogaty florystycznie (w skali województwa mazowieckiego) płat dąbrowy świetlistej (siedlisko 91I0).
Pod młodym (60-80 lat) drzewostanem dębowym rośnie pełen zestaw gatunków typowych dla dąbrowy, takich jak chronione: dzwonek boloński Campanula bononiensis, miodownik melisowaty Melittis melisophyllum, naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora, orlik pospolity Aquilegia vulgaris, nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum, pierwiosnka lekarska Primula veris, lilia złotogłów Lilium martagon i turówka leśna Hierochloe australis, a także m.in. pięciornik biały Potentilla alba, dziurawiec skąpolistny Hypericum montanum, gorysz siny Peucedanum cervaria, rutewka mniejsza Thalictrum minus i sierpik barwierski Serratula tinctoria.
Zbiorowisko świetlistej dąbrowy zanika na skutek pogarszania się warunków świetlnych dna lasu.
Lokalizacja obszarów objętych projektem w województwie mazowieckim i podlaskim
